Nüksler ve Ponseti Metodu ile Tedavi Edilen Çocuklarda Ortezleme
Ponseti International ve Iowa Hastanesi ve Klinikleri Ortopedisti Dr. Morcuende tarafından onaylanmıştır.
Nüksler altı yaşına kadar çocuklarda yaygın vakalardır. Aşağıda ortez kullanımının bırakılması halinde belirli yaşlarda görülen nüks oranları mevcuttur: 1. yılda yüzde 90, ikinci yılda yüzde 70 – 80, üçüncü yılda yüzde 30 – 40, 4. yılda yüzde 10 – 15 ve takip eden yıllarda yüzde 6. Ortezleme Ponseti tedavisinin başlıca parçasıdır ve nüksleri çok etkili bir şekilde önler. Doğumdaki deformitenin sertliği nüks olasılığını belirlemede güvenilir bir gösterge değildir, bu nedenle gerilemeye karşı en iyi korunmayı sağlamak için nerdeyse tüm çarpık ayaklı hastalar aynı ortezleme protokolüne tabii tutulurlar.
Ortezleme protokolünün her bir çocuğun yaşına, o yaşta görülen nüks oranına ve düzeltmenin ne zaman bitirildiğine bağlı olarak düzenlenmesi gerekir. Örneğin, Üç hafta içinde düzeltme sağlanan bir yeni doğanın ortez saatleri, düzeltme sağlandığı zaman zaten yürüyen daha büyük bir çocuğun aksine daha uzun olmalı. Çarpık ayağın esas nedeni kas gelişimi ile ilgili ve büyüme problemidir, bu nedenle ortez kullanan çocukların hareket kabiliyetlerini belli bir ölçüde korumaları çok önemlidir.
Ayak abdüksiyon cihazı sadece çarpık ayak, manipülasyon, seri alçılama ve muhtemelen topuk bağ tenotomisi ile tamamen düzeltildikten sonra kullanılır. Nüksü önlemenin tek başarılı yöntemi olan ayak abdüksiyon cihazı, tarif edildiği gibi düzenli bir şekilde kullanıldığında hastaların %95’ i üzerinde etkilidir. Ortez kullanımı çocukta gelişim geriliğine neden olmaz.
Ayak abdüksiyon cihazı (genellikle Denis Brown Bar ya da DBB olarak da yanlış adlandırılır)ucuna ayakkabıların iliştirildiği taban levhası ile ayarlanabilir alüminyum bir çubuktan(atel) oluşur. Sabit uzunlukta bir çubuk yerine ayarlanabilir uzunlukta bir atel önerilir çünkü çocuk sabit uzunluktaki ateli kısa sürede kullanamaz hale gelir. Taban levhasının yönleri doktorunuzun önerdiği şekilde ortodistiniz ayarlar. Normalde, ayakkabılar 60 -70 derece dış yöne ayarlanırlar. Doktorun yaptığı son alçı da 60 -70 derece abdüksiyonda (dış yöne) olmalı, aksi takdirde ortez çocuk için rahatsız edici olacaktır. Atelde(çubukta) bir eğim olmalı ya da taban levhası 10-15 derece dorsifleksiyon elde edilecek şekilde monte edilmeli. Ayakkabılar düz olmalı, yani hiç eğrilik olmamalı ki her iki ayağa da uyabilsin. Eğer atelin ayakkabıdan kolayca ayrılacak bir mekanizması yoksa, ayakkabılar, tokaları iç kısımda bağlanacak şekilde monte edilmeli ki tokayı ve ipleri bağlarken bebeği çevirmeniz gerekmesin. Önemli olan, ayakkabıların topuları arasındaki mesafenin çocuğun omuz genişliğinde olmasıdır. Bu mesafe en konforlu mesafedir ve diz ya da kalça problemlerini engeller. Ortezi ayakkabılar yukarı bakacak şekilde yere bırakırsanız, çocuğun omuzları ayakkabıların arasına rahatça sığmalı. Çocuklarda ani büyüme atakları görülür, bu yüzden normalde uysal olan çocuğunuz birden uyanmaya ve ortalığı velveleye vermeye başlarsa, bir dahaki doktor randevusunu beklemeden ortezin uzunluğunu kontrol ederek ayarlama gerekip gerekmediğinin görülmesi uygun olur. Ayak abdüksiyon, cihazı ayağın esnekliğini korumak için, ayağı uygun abdüksiyonda (dışa dönük) ve dorsifleksiyonda (ayakucu baldıra doğru yukarı kaldırılmış) şekilde tutar.
Kullanım çizelgesi:
Son alçılar çıkarıldıktan sonra ortezi kullanın. Ortezi almak için alçıların çıkarılmasını BEKLEMEYİN çünkü yüksek gerileme riski rahatsızlığa ve ortezin kabul edilmeme riskine yol açar. Eğer ortez hazır değilse, son düzeltmeyi korumak için bekleme alçısı uygulanabilir. Tedaviyi erken bitirmemek de önemlidir.
Önerilen çizelge aşağıdaki gibidir:
a. Çarpıkayağı hayatının ilk aylarında düzeltilmiş küçük bebekler için:
i. 3 ay günde 23 saat.
ii. Sonra aşağıdaki gibi kademeli azaltma çizelgesi:: bir ay günde 20-22 saat, bir ay günde 18-20 saat, bir ay 16-18 saat ve bir ay günde 14-16 saat. Ortez süresi ardışık olmak zorunda değil fakat zamanın büyük kısmını çocuğun uykuda olduğu gece ve gündüz uykularında geçirmesine ve uyanık zamanlarında hareket etmesini teşvik etmeye çalışın. Eğer çocuğunuz kreşe gidiyorsa, sabahları ortezi ayağında bırakmayı ve görevlilere günün hangi saatinde çıkarılacağını söylemeyi düşünebilirsiniz ya da eğer kreş görevlileri güvenilir ve gönüllü iseler ortezi uyku zamanı nasıl takıp çıkaracaklarını tarif edebilirsiniz.
iii. Çocuk büyüyüp yürümeye başlayınca, 4-5 yaşına kadar günde 12-14 saat olmak üzere gece uykularında takmaya devam edin.
b. Eğer tam düzeltme 8-9 aydan sonra tamamlanmışsa ve çocuk emeklemeye ya da yürümeye hazırsa, zayıf kasların gelişmesine yardım için bir miktar hareket kabiliyeti sağlamak önemlidir.
i. Bu yüzden, başlangıçta orteze 2 ay boyunca 18-20 saat ile başlamak, sonra 3-4 ay için günde 16 saat ve sonra 4-5 yaşına kadar günde 12-14 saatlik standart protokole devam etmeniz önerilir.
c. Bazı çarpıkayaklı çocukların (yaklaşık yüzde 2 ya da üç) gevşek eklemleri olabilir.
i. Bu vakalarda, 60 – 70 derece abdüksiyon (dışa dönüklük) düz tabanlığa yol açabilir ve genellikle hastanın 10-16 aylıkken yürümeye başlamasıyla ve sonrasında belli olur. Bu çocukların ayak abdüksiyonu %30-40 olmalı. Nüks riski olduğundan ortezi kullanmayı bırakmayın.
d. Eğer çocuğun atipik / kompleks çarpık ayağı varsa.
i. Düzeltme sonrası sorunlu ayak için kullanılan ayakkabı 20-30 dereceye ayarlanmalı. Son alçıda 10-15 derecelik bir dorsifleksiyon yoksa, atelde eğim olmamalı. Ayak daha normal bir görünüme ulaştıkça, abdüksiyon (dışa dönüklük) 40-50 dereceye getirilmelidir.
e. 2 yaş ve sonrasında tedavi edilen çocuklara özel direktifler almak için Iowa Hastanesi ve Klinikleri Üniversitesi’ nden Dr. Morcuende’ ye başvurabilirsiniz. +1 (319) 467-5107
Kaynak
Bir yanıt yazın