Dr. Ignacio Ponseti 1950lerde kendi adıyla anılan tedavi yöntemini geliştirmesine öncülük eden çalışmaları pes ekinovarus’ un ameliyatla tedavisinin sonuçlarını araştırması ile başladı. Bu araştırmaları ameliyatların yetişkinlikte bir çok soruna yol açması ve genellikle başka ameliyatlar gerektirmesi sonucunu verdi. Bunun üzerine Dr. Ponseti bebek ayağının anatomisini ve fonksiyonunu inceleyerek neden daha önceki alçılama metodlarının işe yaramadığını keşfetti ve ayağı farklı bir şekilde manüpüle etmeye başladı. O günden 2003 yılına kadar da 2,000 den fazla çarpık ayaklı vakayı tedavi etti. Dr. Ponseti’ nin 40 lı yaşlarını süren, fonksiyonel ve ağrısız ayaklara sahip bir çok hastası mevcuttur. Onlardan birinin videolarını da buradan izleyebilirsiniz. Aşağıda da Dr. Ponseti’ nin aileler için hazırladığı deformite ve tedavisi hakkında özet ve açıklayıcı bir makalesi mevcuttur.
ÇARPIK AYAKLI ÇOCUKLARIN EBEVEYNLERİNE
Ignacio Ponseti, MD Ortopedi Departmanı, Iowa Üniversitesi Hastane ve Poliklikleri
Son revize : Mart 2004
Çarpık ayaklı(Pes ekinovaruslu) çocukların ebeveynleri, bebeklerinin ayakları uzman kişiler tarafından tedavi edilmeleri halinde, eğer başka bir sorun yoksa, tamamen normal görünümde ve normal fonksiyonlarını yerine getiren ayaklara sahip olacakları konusunda emin olabilirler. İyi tedavi edilmiş çarpıkayak engel değildir ve tamamen normal, aktif bir hayat sürdürebilir.
Çarpık ayaklı vakaların büyük çoğunluğu bebeklik döneminde 6 ila 8 haftalık doğru ve nazik manüpulasyon ve alçılarla düzeltilebilmektedir. Tedavi, manüpülasyon ve alçılarla sağlanan düzeltici pozisyon değişikliklerine, ayağın fonksiyonel anatomisinin ve kasların, liflerin ve kemiklerin biyolojik tepkilerinin tam olarak anlaşılması temeline dayanır.
Çarpık ayaklı bebeklerin %5’ ten azı çok sert, kısa, toplu, bağları (lifleri) gergin, esnetmeye karşı dirençli, derisi tabana doğru enine belirgin kıvrımlı ve topuğun hemen üstünde başka bir kıvrım bulunan ayakla doğarlar. Bu bebekler özel bir tedaviye ve belki cerrahi bir müdahaleye ihtiyaç duyarlar. Eğer kemik ve eklem cerrahisinden tamamen kaçınılabilirse sonuçlar daha iyi olur. Çarpıkayak vakasında ameliyat, istisnasız olarak yara izi, gerginlik ve ergenlikten sonra daha da ağırlaşan ve engelleyici hale gelen kas zayıflığına neden olmaktadır.
Bağları, eklem kapsüllerini ve tendonları oluşturan dokuların esnekliğinin avantajından faydalanabilmek için, tedavi hayatın ilk veya ikinci haftasında başlamalıdır. Bizim tedavimizde bu dokular nazik manüpülasyonlarla haftalık olarak esnetilir. Bağları yumuşatmak ve elde edilen düzeltme derecesini muhafaza etmek için her hafta alçı uygulanır. Bu suretle, yeri değişmiş kemikler de, derece derece doğru sıralamaya getirilmiş olur.
Çarpık ayak deformitesini düzeltmek için ayak parmaklarından uylukların yukarısına kadar, dize de doğru alçıyı vererek yapılan 5 ila 7 alçı yeterlidir. Hatta çok gergin ayaklar bile, maksimum düzeltmeyi elde etmek için 8 ila 9 alçıdan fazlasına gerek duymazlar. Ayağın düzeltmesini tamamlamak için, 3 hafta kalacak son alçıyı uygulamadan önce sıklıkla Aşil tendonları ufak bir operasyonla kesilir. Alçının çıkarılma zamanı geldiğinde tendon gerekli uzunlukta yeniden yapılanmasını tamamlamış olur. Tedaviden iki ay sonra ayak gereğinden fazla düzeltilmiş görünmelidir. Son günlerde, plaster alçıların her 5 günde bir değiştirilerek tedavi süresinin kısaltılabileceğini keşfettik.
Çarpık ayak deformitesi düzeltme ertesinde nüksetme eğilimindedir. Nüksleri engellemek için, plaster alçının çıkarılmasının ardından, ilk 2-3 ay tüm gün, sonrasında da 2 ila 4 yıl boyunca geceleri atel giyilmesi zorunludur. Atel, bebeğin omuzları genişliğinde bir çubuk(bar) ile çubuğun uçlarına iliştirilmiş dışa doğru 70 derecelik açıya sahip, bilekleri saran burnu açık ayakkabılardan oluşmaktadır. Bebeğin topuklarının kaymasını engellemek için ayakkabıların tabanına tırtıklı(plastizot) bir parça yapıştırılmalıdır. Bebek başlarda bacaklarını birbirinden bağımsız olarak hareket ettiremediği için çok rahatsız olabilir. Ancak kısa bir süre sonra her iki bacağını da aynı anda hareket ettirmeyi öğrenir ve daha rahat hisseder. Tek ayağında deformite olan çocuklarda, normal ayaktaki ayakkabının açısı dışa doğru 40 dereceye ayarlanmalıdır. Çocuklar gündüz vakti normal ayakkabı giyebilirler. Atele bağlı ayakkabılar sıkça su toplama ve acıma sorunlarına yol açarlar. Bu sıkıntı verici problemleri engellemek için ayağı sıkıca ve rahat olarak yerinde tutan ve acımaya neden olmayan bir ayak ve bilek ortezi tasarladık.
Ortopedistler kemiklerin pozisyonlarını ve ayağın düzelme derecesini elleri ile hissedebildikleri için çok karmaşık vakalar haricinde ayakların röntegeninin çekilmesi gerekli değildir. Düzgün cihaz kullanımına rağmen nüks gerçekleşirse çocuk iki yaşını geçtikten sonra basit bir operasyon gerekebilir. Bu operasyon tibialis anterior tendonunun üçüncü küneiforma transferinden ibarettir. (Operasyon Pes Ekinovarus : Ponseti Yöntemi İle Tedavi kitabının 24. sayfasında detaylı olarak açıklanmıştır. Ç.N.)
Bir çok klinikteki alçılama ve manüpülasyon tedavilerinin başarısız sonuçları, kullanılan teknik hatalı olduğu için düzeltme çalışmalarının yetersiz olduğuna işaret etmektedir. Normal ayağın anatomisi ve kinematiği ile çarpık ayaktaki kemik sapmasını mükemmel olarak anlamaksızın, deformitenin düzeltilmesi çok zordur. Manüpülasyon ve alçılamanın başarısız olması, çarpık ayak deformitesi düzeltmekten ziyade daha şiddetlendirecek, tedaviyi zor ya da imkansız hale getirecektir.
Çarpık ayak tedavisinde sınırlı tecrübesi olan operatörler deformiteyi düzeltmeye çalışmamalıdır. Hafif deformitelerde belki başarılı olabilirler ancak zorlu vakalar tecrübeli eller gerektirir. Ameliyat seçeneğini düşünmeden önce ameliyatsız düzeltme konusunda tecrübeli bir merkez araştırılmadır.
Bir yanıt yazın